Centar za demokratsku tranziciju (CDT) od raspisivanja izbora vrši monitoring svih važnih segmenata izbornog procesa.
Centralni tim organizacije i šestregionalnih i 25 opštinskih koordinatora prate rad izborne administracije, rad Agencije za sprječavanje korupcije (ASK), kampanje partija i njihovo finansiranje, tačnost i ažurnost biračkog spiska. Otvoreni su i kanali putem kojih građani mogu prijaviti pritiske i zloupotrebe.
Neki od najvažnijih zaključaka na osnovu monitoringa CDT-a su:
- Ni 10 dana pred izbore nije jasno da li će svi građani koji se zbog zaraze ili sumnje u zarazu COVID-19 nalaze na bolničkom ili kućnom liječenju, samoizolaciji ili karantinima moći da glasaju.
- Ključni izborni principi da pravila budu poznata unaprijed i da budućnost u izbornom procesu bude izvjesna su dovedeni u pitanje, zbog kašnjenja sa usvajanjem pravila za sprovođenje izbora u uslovima panedmije.
- Državna izborna komsija (DIK) je sve dosadašnje izborne radnje sprovela u skladu sa propisanim zakonskim rokovima.
- Izborna administracija na svim nivoima mora unaprijediti transparentnost i otvorenost za medije. DIK je napravila neke pozitivne iskorake, ali nije ispunila preporuke ODIHR.
- Kampanja partija se dominantno preselila u medije i na internet. Vidljiva je intenzivna funkcionerska kampanja, i neuobičajeno učešće crkve u predizbornoj utakmici.
- ASK sprovodi kontrolu i nadzor, ali izbjegava da jasno i javno označi prekršioce Zakona i promoviše integritet izbornog procesa i spriječi zloupotrebe resursa. Veliki izazov za ASK će biti prikupljanje informacija o kampanjama na internet platformama.
- Protokom vremena smanjuje se broj institucija koje poštuju obavezu objavljivanja analitičkih kartica i putnih naloga.
- Do sada se pojavilo nekoliko ubjedljivih medijskih navoda koji upućuju na pritiske na birače i partijske zloupotrebe. Državni organi pokrenuli prve procese.
- Ekspertski tim za kontrolu tačnosti i ažurnosti biračkog spiska, u svoje članstvo je uključio i predstavnike NVO i omogućio pristup izvornim registrima koji čine birački spisak.
- Nemali broj građana ne poštuje Zakon o registrima prebivališta i boravišta i ne odjavljuje prebivalište nakon odlaska iz zemlje, što ostavlja prostor za zloupotrebe u toku izbornog procesa, ali i brojne spekulacije i netačne kalkulacije o broju ovih građana.
U prilogu su detaljniji preliminarni zaključci koji su pripremljeni na osnovu analiza zakonskog okvira i informacija koje su prikupljeni u toku aktivnosti monitoringa, a koji se odnose na period od dana raspisivanje izbora do 20. avgusta 2020. godine.