Nakon četiri godine sprovođenja Strategije reforme javne uprave i dalje imamo samo nagovještaje stvaranja efikasne javne uprave kojoj građani vjeruju, kazala je zamjenica direktora CDT-a Biljana Papović, predstavljajući novo istraživanje o kvalitetu sprovođenja reforme javne uprave u Crnoj Gori.
Ona je pojasnila da su “rezultati” reforme vrlo često tumačeni kao formalna ostvarenja koja treba da zadovolje Evropsku uniju:
“Nesporno uloženi napor i veliki broj realizovanih obaveza, nažalost nijesu dali očekivane efekte”, kazala je Papović i objasnila da u ključnim segmentima sprovođenja reforme imamo nezadovoljavajuće rezultate.
Istraživanje koje je u ovoj oblasti uradio CDT pokazuje da su optmizacija javne uprave i regulisanje prava na slobodan pristup informacijama kritične tačke koje nijesu uspješno prevaziđene, dok novi sistem koordinacije politika može dobiti prelaznu ocjenu.
“Sve ovo ukazuje da u ključnim godinama reforme javne uprave napredujemo izuzetno sporo”, kazala je Papović.
Ukazala je i na to da postojanje Savjeta za reformu javne uprave nije mnogo doprinelo samom procesu.
“Nerijetko se dešavaju propusti, koji predstavljaju direktno neizvršavanje ključnih poslova i dovodi se u pitanje svrha osnivanja i postojanja Savjeta”, kazala je ona i dodala da Savjet nije uspeo da materijalizuje tu moć i i ostvari neophodan uticaj na poboljšanje procesa reforme javne uprave.
Savjet nije pružio ni političku podršku ovog procesu, što je, prema njenom mišljenju, bilo neophodno da bi se preduprijedile ili ispravile greške u realizaciji reforme.
“Smatramo da je krajnje vreme da Savjet uzme ovu reformu u svoje ruke”, poručila je Papović.
Uprava nije po mjeri građana
Ovo istraživanje bavilo se i pitanjem pružanja usluga građanima.
Papović je pojasnila da su prethodnom periodu razvijeni brojni mehanizmi koji su trebali da osnaže participaciju građana, ali oni nisu zaživeli u praksi:
“Osim niskog nivoa zainteresovanosti građana, problem je u tome što organi vlasti nisu dovoljno otvoreni za prihvatanje inicijativa građana”.
Ograničeno pravo na pristup informacijama
Milena Gvozdenović, koordinatorka Istraživačkog centra u CDT-u, smatra da je pravo na slobodan pristup informacijama degradirano novim nacrtom Zakona u ovoj oblasti.
Ona je podsjetila da je umjesto rada na otklanjanju brojnih manjkavosti koje su u praksi postojale, zakonodavac odlučio da suzi Ustavom zagarantovana prava i ograniči prostor za kontrolu područja koja su osjetljiva na korupciju.
Uprava depo partijskih kadrova
Gvozdenović smatra da profesionalan i efikasan državni službenik nije postavljen kao stub procesa optimizacije, a javna uprava i dalje mahom predstavlja depo partijskih kadrova.
“I dalje ne postoje pouzdani podaci o ukupnom broju zaposlenih, a efekti optimizacije se umanjuju novim zapošljavanjima”, kazala je ona i dodala da je teško očekivati da će ovaj proces racionalizovati državnu potrošnju, s obzirom na to da su budžetska izdvajanja za zaposlene na centralnom nivou u konstantnom rastu.
Prema njenom mišljenju, dodatni problem predstavlja to što, po podacima Ministarstva finansija, za preko 80 % zainteresovanih lica ne postoje sredstva za isplatu otpremnina:
“Ova reforma postoji da bi se spriječio klijentelizam i partijsko zapošljavanje, a to sada nije slučaj”.
Gvozdenović je ukazala da suu oblasti koordinacije i planiranja politika ostvaren pozitivni pomaci, ali da je evaluacija učinka i dalje kritična tačka.
Takođe, ovo istraživanje bavilo se i problemom finansijske održivosti lokalnih samouprava.
“Opštine se moraju suočiti sa lošim stanjem, varaju se oni koji misle da gledanjem kroz prste možemo pomoći opštinama”, poručila je ona.
Prilikom izrade ovog istraživanja CDT je konsultovao eksperte, koji imaju najbolji referencu u ovoj oblasti, koji su oblast reforme javne uprave, na skali od 1 do 5, ocijenili sa 2,41.
CDT već tri godine radi procenu napretka Crne Gore u ispunjavanju političkih kriterijuma u pregovorima sa EU, uz finansijsku podršku Norveške ambasade i Balkanskog fonda za demokratiju.