Neplaćeni kućni rada 70-ih godina 20. veka postaje značajna tačka borbe za prava žena. Zaslugom marksističkih feministkinja i internacionalne kampanje „Nadnice za neplaćeni kućni rad” iz 1972. godine, pokazano je na koji je način neplaćeni rad žena ključan za (re)produkciju radne snage i društva u kapitalističkom sistemu odnosa. U centru podržavanja potlačenog položaja žena i njihove eksploatacije nalazi se, rečima feministkinje Giovanne Dalla Coste, „rad ljubavi“. On podrazumeva specifičnu ideologiju ljubavi koju oblikuje kapitalizam, a usled koje neplaćeni kućni rad ostaje besplatan, neprepoznat i nevidljiv kao rad; gde, kako suradnica Dalla Coste, poznata profesorka i feministkinja Silvia Federici objašnjava, „kapital stvara domaćicu da služi muškom radniku fizički, emocionalno i seksualno“.
U naša četiri zida: emotivni rad
Emotivni rad žena prvo je prepoznat u privatnoj sferi i jedan je od aspekata neplaćenog kućnog rada. To je rad za dobrobit drugih članova porodice, pokušaj da se odgovori na potrebe kućanstva. Specifično za njega jeste da ostaje nevidljiv i unutar već nevidljivog neplaćenog kućnog rada jer govorimo o radu koji se ispoljava kroz izraze ljubavi, pažnje, brige, nege i slično. Baš kao i u privatnoj, ovaj aspekt radaostaje nevidljiv i u javnoj sferi.
Zahtjevi tržišta: emocionalni rad
Inspirisana globalnom ekspanzijom uslužnih delatnosti u kojima su se dominantno nalazile žene, 80-ih godina 20. veka profesorka Arlie Hochschild razvija koncept emocionalnog rada. U pitanju je rad koji podrazumeva upravljanje sopstvenim emocijama i uticaj na emocije drugih. Emocionalni rad razmenjuje se za naknadu, a najlakše ga je uočiti u uslužnim delatnostima. Specifično za emocionalni rad jeste da se najčešće smatra „ženskim“. Baš kao i emotivni rad, nikada se ne javlja izolovano od drugih vidova fizičkog i mentalnog rada, a podrazumeva da radnice angažuju telo i emocije radi kreiranja određene atmosfere i/ili osećaja koji su javno vidljivi. Njime se upravlja „odozgo“, gde su načini rada uvek osmišljeni, kontrolisani i rutinizirani od strane poslodavaca, a u cilju stvaranja profita. Drugim rečima, način na koji se pruža usluga postaje deo same usluge, kada fizički izgled, izrazi i gestovi ljubaznosti, dobrodošlice, ugošćavanja, prijateljstva, dobrog raspoloženja, pouzdanosti – postaju roba.
Emocije ukalupljene u kapitalističku logiku
Iako emotivni i emocionalni rad jesu slični na „pojavnom nivou“, kontekst je taj koji ih nedvosmisleno oblikuje na različite načine. Međutim, zajedničko jeste to da njima upravlja kapitalistička logika čiji su ciljevi kako reprodukcija društva tako i stvaranje profita za kapitaliste. Drugim rečima, ovi oblici rada (p)ostaju pitanje kapitalističkih i patrijarhalnih struktura koje simultano oblikuju socio-ekonomske uslove i odnose za kontinuiranu eksploataciju žena, iznova proizvodeći različite vidove nejednakosti i nasilja bilo u privatnom ili javnom kontekstu. Iz tog razloga, svaka borba za radna prava svih žena mora uključivati pozicije i iskustva domaćica i radnica u uslužnim delatnostima.
Delegatkinja: Lara Končar