Targetiranje javnih ličnosti, političara, spinovanje, očigledna i izražena pristrasnost medija te zastrašivanje birača kroz dezinformacije odlika su izbornih procesa u Crnoj Gori i Srbiji, pokazalo je zajedničko istraživanje Raskrinkavanja i FakeNews Tragača iz Novog Sada.
Istraživanje koje je podržao CFI program za razvoj medija obuhvatilo je više izbornih procesa u obje zemlje i novinari dvije faktčekerske platforme analizirali su dezinformacije i dezinformacione narative koji su se u dvije zemlje širili u toku predizbornih kampanja.
Kada su u pitanju narativi u Crnoj Gori u izbornim ciklusima 2020. i 2021. dominiralo je podizanje tenzija i zastrašivanje birača kroz dezinformacije. Sprega domaćih portala, tabloida iz Srbije i nacionalističkih naloga na društvenim mrežama svakodnevno su objavljivali lažne vijesti o navodnim planovima za izazivanje haosa, nereda i nasilja prije, tokom i poslije izbornog dana.
Smirivanje tenzija promijenilo je dezinformacione narative pa su tako izborne procese u 2023. godini odlikovali izražena pristrasnost medija i otvoreno favorizovanje pojedinih kandidata uz jednako otvoreno demonizovanje drugih. Primjetno je bilo i ignorisanje većine izbornih lista i kandidata osim onih koje su tabloidi i domaći portali koji svakodnevno kreiraju dezinformacije podržavali ili napadali.
Takođe, dezinformativni narativi i izražena pristrasnost bila je vidljiva i u kolumnama pojedinaca koji su davali otvorenu podršku pojedinim kandidatima, a na portalima su predstavljani kao nepristrasni kritičari.
Fenomen koji je u Crnoj Gori u predizbornim kampanjama postao svakodnevnica su lažna istraživanja javnog mnjenja koja su jeftin i lak način manipulacije.
Istraživanje je pokazalo da u Srbiji većina dezinformacija i manipulativnih objava koje su se u medijima pojavile tokom prethodne dvije predizborne kampanje potiče od političara iz vladajuće partije ili iz medija privrženih stranci na vlasti.
Takođe, istraživanje je pokazalo da je vladajućoj partiji u Srbiji i njoj privrženim medijima znatno lakše da kontrolišu narative koji se plasiraju tokom predizbornih kampanja te da se samim tim ostvaruje i plodno tlo za širenje dezinformacija i manipulativnih sadržaja koji uglavnom ostaju nekažnjeni.
Za predizborne kampanje u Srbiji bilo je karakteristično i da su se osim političkih protivnika na meti medija privrženih vlastima, kao i samih političara vladajuće partije, često nalazile i javne ličnosti koje se otvoreno protive potezima vlasti.
Mediji u toj zemlji opoziciju su predstavljali kao nesposobnu, izdajničku i nesvjesnu interesa građana/ki, pa se o njoj uspostavljao narativ kroz koji se potenciraju navodni poroci, besposličarenje i bahatost opozicionih političkih aktera.
Cjelokupno istraživanje dostupno je ovdje.
Darvin Murić
Glavni i odgovorni urednik portala Raskrinkavanje.me