Dio Vlade Crne Gore oličen u koaliciji Demokratske narodne partije (DNP) i Nove srpske demokratije (NSD) najavio je pokušaj represije nad organizacijama civilnog društva u Crnoj Gori a većina argumenata koje su iznosili u medijskim nastupima ne odgovara istini. Preciznije rečeno – dio Vlade Crne Gore je dezinformisao i obmanuo građane/ke.
Osnovna dezinformacija, na koju su onda nakalemili druge neistine, je da nevladine organizacije kriju finansije i ne plaćaju porez, koju je iznijelo više funkcionera koalicije Za budućnost Crne Gore, prije svih predsjednik DNP-a Milan Knežević.
Knežević je u seriji dezinformacija rekao da se nakon najave Zakona o agentima stranog uticaja od 7.000 nevladinih organizacija oglasilo samo osam jer su se, kako tvrdi, tih osam prepoznale, i da su tih osam dobile 100 miliona dolara od raznih organizacija i da to “uopšte nije transparentno”.
Nije potrebno nabrajati koje su se nevladine organizacije oglasile do gostovanja Kneževića u emisiji Načisto gdje je iznio ove tvrdnje za koje niko nije vidio nikakav dokaz već ih je izgovorio u maniru njemu svojstvenih “političkih rasprava”.
Ko su NVO koje su se, prema njegovim riječima, prepoznale objasnili su proruski portali bliski tom dijelu Vlade koji su u narednim danima otvoreno napadali civilni sektor uz pomoć saradnika i savjetnika iz susjedstva koji su, opet, iznosili dezinformacije.
Kneževićeva tvrdnja da su nevladine organizacije netransparentne apsolutno je netačna jer sve vodeće organizacije u Crnoj Gori na svojim sajtovima uredno i redovno objavljuju svoje finansijske račune.
NVO netransparentne? Objavljuju donatore, prihode i troškove…
Tako se na sajtu Centra za demokratsku tranziciju (CDT) mogu naći svi izvještaji o radu i svi završni računi o trošku sredstava, kao i izvještaji o revizijama poslovanja organizacije. Izvještaje o troškovima objavljuju i Mreža za afirmaciju nevladinog sektora (MANS), Centar za građansko obrazovanje (CGO), Akcija za ljudska prava (HRA), Institut alternativa (IA), Građanska alijansa (GA), Centar za zaštitu i izučavanje ptica (CZIP), Green home, Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM) kao i veliki broj drugih nevladinih organizacija.
Dakle, transparentnost finansija nevladinih organizacija je na visokom nivou i nevladine organizacije daju uvid u donacije koje dobijaju, listu donatora, trošenje novca kroz projekte.
Dodatno, finansijski izvještaji nevladinih organizacija su predmet analize Poreske uprave Crne Gore tako da ne ostaju skriveni ni od očiju javnosti niti od očiju nadležnih institucija.
Takođe, ne stoji ni tvrdnja Kneževića o neplaćanju poreza iz prostog razloga koji je dobro poznat svima – nevladine organizacije su neprofitne i ne mogu plaćati porez na profit, a što se tiče ostalog – nevladine organizacije plaćaju sve pripadajuće poreze koji uključuju i one na zaposlene kojih samo u nabrojanima ima minimum 70.
NVO rade van zakona? Još jedna neistina
Jedna od tvrdnji koja se uporno ponavlja od zagovornika zakona kakav je na snazi Rusiji i u državama sa sličnim represivnim režimima je i da nevladine organizacije rade van zakona.
Ovu tvrdnju, kao ni druge, nijesu potkrijepili ničim. Ono što je jasno je da u Crnoj Gori postoji Zakon o nevladinim organizacijama koji uređuje način osnivanja, upisa i brisanja iz registra, status, organi, finansiranje i druga pitanja od značaja za rad i djelovanje nevladinih organizacija. Taj Zakon propisuje da su NVO dobrovoljna neprofitna organizacija sa članstvom, koju osnivaju domaća i/ili strana fizička i/ili pravna lica, radi ostvarivanja određenih zajedničkih ili opštih ciljeva i interesa. Štaviše, propisano je i da strane nevladine organizacija mogu djelovati na teritoriji Crne Gore radi ostvarivanja ciljeva i interesa koji nijesu zabranjeni Ustavom i zakonom.
Dodatno, Zakon propisuje da inspekcijski nadzor nad sprovođenjem ovog zakona vrše inspekcijski organi, u skladu sa zakonom, odnosno da i nevladine organizacije podliježu inspekcijama i da nijesu izuzete ni od čega.
NVO ne plaćaju porez? Netačno, samo u prethodne dvije godine uplatile su više od osam miliona
U svom narativu o civilnom sektoru iz koalicije ZBCG često optužuju nevladine organizacije da ne plaćaju porez.
Koliko nevladine organizacije uplaćuju u državni budžet mogli su da saznaju prostim upitom Poreskoj upravi Crne Gore. Mi smo to učinili umjesto njih i pitali Poresku upravu koliko su nevladine organizacije platile poreza u 2023. i proteklom periodu 2024. godine a odgovor je – više od osam miliona eura.
Preciznije NVO su u 2023. godini uplatile poreza 4.297.491,78 eura, do 24.10 ove godine – 3.708.997,53 eura.
Tvrdnju da nevladine organizacije posluju netransparentno demantuje i pisanje medija o imovini, i budžetima. RTCG je u svojoj analizi nabrojao budžete, zaposlene i donatore iz 13 organizacija a išlo se dotle da su se brojali i pratioci nevladinih organizacija na društvenim mrežama.
Ko je sljedeći? Gušenje kritike po uvoznom, uvježbanom modelu
Iako ZBCG i proruski mediji netačno tvrde da je uzor za represiju američki zakon FARA, očigledno je da je uzor autoritarni režim u Rusiji koji je nakon nevladinih organizacija na spiskove stranih agenata upisuje imena istraživačkih novinara koji se bave korupcijom.
Kako smo objasnili u prethodnoj analizi, inicijatori ove represivne ideje pokušavaju da zamaskiraju svoje namjere pozivajući se na FARA, kao što je to činila i Rusija iako taj zakon ne izdvaja posebno posebno NVO, druge grupe civilnog društva ili novinare. “Propustili” su i da javnosti saopšte da FARA strane agente definiše kao pojedince koji rade po direktivama stranih država, da ne zabranjuje lobiranje u SAD i da ne zahtijeva registraciju stranih agenata samo na bazi finansiranja sa strane.
Kako državni funkcioneri doživljavaju civilno društvo objasnili smo u drugoj analizi gdje su dokumentovane uvrede i crtanje mete kroz nazivanje aktivista “zečevima”, “špijunima”, “plaćenicima”…
Ono što je očigledno nakon svega nabrojanog, svih podijeljenih finansijskih izvještaja, podataka o plaćanju poreza jeste to da dio Vlade ima autoritarne namjere i namjerno dezinformiše javnost kako bi naštetila dobrom javnom imidžu NVO sektora i time stvarala preduslove za uvođenje jednoumlja, predstavljanje civilnog društva kao špijuna, stranih agenata i neprijatelja i gušila svaku konstruktivnu kritiku negativnih pojava u našem društvu.
Centar za demokratsku tranziciju (CDT)
Tekst je kreiran uz podršku Ad Hoc granta regionalnog projekta SMART Balkan – Civilno društvo za povezan Zapadni Balkan kojeg implementira Centar za promociju civilnog društva (CPCD) BiH, Center for Research and Policy Making (CRPM) Sjeverna Makedonija i Institute for Democracy and Mediation (IDM) Albanija, a finansijski podržava Ministarstvo vanjskih poslova Kraljevine Norveške. Sadržaj teksta isključiva je odgovornost Centra za demokratsku tranziciju (CDT) i ne odražava nužno stavove Ministarstva vanjskih poslova Kraljevine Norveške ni SMART Balkan konzorcija.