Pozivamo Skupštinu Crne Gore da u hitnom roku izvrši svoju obavezu i izabere članove/ice stalnog sastava Državne izborne komisije (DIK) iz reda političkih partija, da prekine devetomjesečno kršenje zakona i omogući da se predstojeći lokalni izbori u više opština održe u uređenom ambijentu u kom je omogućena zaštita izbornih prava u skladu sa standardima za slobodne i fer izbore.
Takođe, pozivamo Skupštinu da u hitnom roku izabere nove članove i članice Odbora za sveobuhvatnu izbornu reformu i omogući da ovo važno tijelo može da nesmetano funkcioniše i donosi odluke.
Zakonom o izboru odbornika i poslanika je propisano da se izborna komisija imenuje nakon konstituisanja novoizabrane Skupštine. Od okončanja procesa konstituisanja Skupštine Crne Gore je prošlo skoro devet mjeseci. Dakle, DIK sve to vrijeme djeluje u sastavu koji nije u skladu sa zakonom. U njoj trenutno odlučuje predstavnica partije koja više nema parlamentarni status (PZP), a pokret koja je formalno najjači subjekt nove vlasti (PES) uopšte nema predstavnika/cu.
Procedura izbora članova DIK je devet mjeseci zakočena partijskim interesima i kalkulacijama. Nadležni skupštinski odbor nije pokazao proaktivan pristup u prevazilaženju eventualnih nejasnoća u zakonu i traženju pravnog tumačenja koje bi omogućilo da se ovaj proces dovede do kraja.
Podsjećamo da DIK ima nezamjenjivu ulogu u postupku zaštite biračkog prava i u lokalnim izborima, jer se njoj podnose prigovori protiv odluke, radnje ili propusta opštinske izborne komisije.
Komisija koja djeluje u sastavu koji nije u skladu sa zakonom ne može donositi zakonite odluke o prigovorima, niti ima odgovarajući legitimitet koji je od esencijalne važnosti za zakonit izborni proces. Ovo može imati veoma negativne posljedice na predstojeće izborne procese i ostavlja velike mogućnosti za zloupotrebe.
Pored DIK ni Odbor za izbornu reformu trenutno nije konstituisan u skladu sa pravilima. Naime, odlukom o osnivanju ovog Odbora je predviđeno da se on formira na paritetnoj osnovi i to po sedam članova iz parlamentarne većine i sedam iz parlamentarne opozicije. Promjenom političke strane Bošnjačke stranke ovaj partitet je narušen pa sastav Odbora nije u skladu sa Odlukom i na njegovim sjednicama ne mogu donositi valjane odluke.
Ovdje moramo imati u vidu i činjenicu da su dvije članice tog Odbora prestale da budu poslanice i da su preuzele funkciju ministarki, što je dodatan razlog za hitno djelovanje Skupštine Crne Gore i po ovom pitanju.
Zato je, u hitnom roku, jako važno riješiti oba problema.
Potrebno je izbjeći potencijalne probleme na izborima Gusinju, Kotoru i Podgorici, kako se izmjene sastava DIK ne bi dešavale u septembru, u sred izbora, onda kad proces eventualno “zapne” oko nekog političkog interesa, mandata ili utvrđivanja pobjednika na izborima.
Takođe, eventualna ponovna blokada Odbora za sveobuhvatnu izbornu reformu značila bi novi gubitak vremena, opstrukciju i definitivnu potvrdu nepostojanja političke volje za jednu od najvažnijih demokratskih reformi ovoga društva.
Dragan Koprivica, izvršni direktor CDT-a