Najznačajniji rezultat u ovom periodu jesu zaključci međuvladine konferencije na kojoj su zemlje Evropske unije (EU) odobrile davanje završnih mjerila u poglavljima 23 i 24. S druge strane, netransparentnost, usvajanje rezolucije o Jasenovcu, borba za prevlast u sektoru bezbjednosti, nefunkcionisanje Savjeta za bezbjednost i dobranu, izostanak izborne reforme te neusvajanje zakona o Skupštini i Vladi i slobodnom pristupu informacijama jesu razlog za zabrinutost.
Nakon našeg osvrta na program rada 44. Vlade Crne Gore i koalicione vlasti, te na rezultate koje su ostvarili u prvih 100 dana, pred vama i je treća analiza Centra za demokratsku tranziciju (CDT) o kvalitetu rada vlasti, a koja se odnosi na period od februara do kraja jula 2024. godine, odnosno do najavljene rekonstrukcije Vlade i koja obuhvata one oblasti koje su u djelokrugu naše organizacije. Sama rekonstrukcija će biti predmet posebnih analiza i javnih nastupa CDT-a i biće detaljno obrađena u narednom pregledu jer je njome u suštini stvorena nova Vlada Crne Gore.
Dobijanje IBAR-a zasigurno predstavlja veliki uspjeh i strateški korak ka članstvu u EU koje prethodne Vlade nijesu bile u stanju da naprave. Crna Gora je pripremila inovirane strategije za borbu protiv korupcije i reformu pravosuđa, te usvojila set relevantnih zakona u oblasti pravosuđa, korupcije i medija, ali i povoljnog geostrateškog momenta u kome Brisel drugačije gleda na proces proširenja.
Ipak, i pored ostvarenog uspjeha, usvojeni strateški dokumenti i zakoni u oblasti reforme pravosuđa i korupcije zaobišli su temeljne reforme, a proces njihovog donošenja nije bio potpuno transparentan, niti inkluzivan. Medijski zakoni su “stradali” u političkom okršaju za prevlast nad javnim servisom, a savremeni izazovi koji se tiču digitalnih medija i borbe protiv dezinfomacija su izostali.
Kompletan proces usvajanja IBAR zakona pratio je dinamičan politički život u kome se, s vremena na vrijeme, koaliciona vlast i nije iskazala kao evropska, demokratska, a često niti “prozapadna”.
Samo dan nakon velikog uspjeha uslijedio je negativan šok izglasavanjem Rezolucije o genocidu u Jasenovcu i logorima Dahau i Mauthauzen, koja je izazvala brojne turbulencije na domaćem i međunarodnom planu. Prije svega, usvajanje ovog dokumenta izazvalo je žestoke reakcije opozicije i značajnog dijela civilnog društva, a i unutar PES-a i vladajuće koalicije smo imali različite stavove o potrebi njegovog donošenja. Na međunarodnom planu uslijedile su zvanične reakcije od strane Vlade Republike Hrvatske, otkazana je posjeta predsjednika Evropskog savjeta, Šarla Mišela, a mogle su se čuti i jasne poruke o potrebi “ostanka Crne Gore na evropskom putu”.
Dešavanja koja su prethodila proglašenju 11. jula Međunarodnim danom sjećanja na genocid u Srebrenici, su još jednom izbacila u prvi plan ozbiljna razmimoilaženja u okviru vladajuće koalicije u oblasti vanjske politike. Odgovor na ovo je bio usvajanje rezolucije o Jasenovcu, koji pokazuje da vlast pravi kompromise koji mogu stvoriti štetu državi Crnoj Gori.
Posmatrani period je obilježio politički sukob PES-a i Demokrata vezan za imenovanja visokih policijskih funkcionera. Maratonska “ponoćna” sjednica koja je prethodila izboru VD direktora policije ostaće kao značajno svjedočanstvo koliko su političke strukture i dalje “opsjednute” ovim sektorom.
Savjet za odbranu i bezbjednost je u svojevrsnoj blokadi jer se više od pet mjeseci ne održavaju njegove sjednice što dovodi u pitanje ispunjavanje niza obaveza iz članstva u NATO, zajedničke bezbjedonosne politike EU, a dijelom i funkcionisanja sistema Vojske.
Ping-pong između Vlade i Skupštine koji je, po ko zna koji put, spriječio donošenje izuzetno važnog Zakona o slobodnom pristupu informacijama pokazuje da još uvijek nema političke volje da povećanjem transparentnosti vlasti.
Izborna reforma je u većini posmatranog perioda bila blokirana, a najava usvajanja kontroverznog zakona o dvojnom državljanstvu je značajno udaljila ionako neefikasan Odbor za sveobuhvatnu izbornu reformu od uspjeha. Takođe, tu je i neusvajanje zakona o Skupštini i Vladi, istih onih koje su predstavnici današnje vlasti čvrsto zagovarali i obećavali njihovo usvajanje dok su bili opozicija.
Vlada je, nakon devet mjeseci, predstavila program Evropa sad 2, ali je nastavila sa nečinjenjem kada se to tiče reforme javne uprave ali i sa, u nekim slučajevima, veoma spornim odnosom prema medijima, naročito onima koji su skloni njenoj kritici.
Kompletnu publikaciju Analiza rada 44. Vlade: Evropski napredak naspram domaćih političkih intriga možete pročitati ovdje.
Centar za demokratsku tranziciju (CDT)
Publikacija je izrađena uz podršku regionalnog projekta SMART Balkan – Civilno društvo za povezan Zapadni Balkan kojeg implementira Centar za promociju civilnog društva (CPCD), Center for Research and Policy Making (CRPM) i Institute for Democracy and Mediation (IDM) a finansijski podržava Ministarstvo vanjskih poslova Kraljevine Norveške.
Sadržaj publikacije je isključiva odgovornost autora i ne odražava nužno stavove Centra za promociju civilnog društva, Center for Research and Policy Making (CRPM), Institute for Democracy and Mediation i Ministarstva vanjskih poslova Kraljevine Norveške.