Crna Gora je dostigla novi nivo krize demokratije – državni organi nijesu u stanju da do kraja sprovedu izborni proces.
Nakon svih manjkavosti izbornog procesa, neodgovornosti institucija i partija koje ga kreiraju i u njemu učestvuju, građani su dovedeni u situaciju da se glasanje u Šavniku po šesti put ponavlja, da u tri opštine nijesu proglašeni konačni rezultati izbora, dok su u nekim opštinama rezultati proglašeni iako postoje žalbe pred Ustavnim sudom koji nije funkcionalan.
Jasno je da je ovo posljedica neodgovornog ponašanja partija, zbog kojeg imamo nezabilježen izborni proces – počevši od neustavnog odlaganja lokalnih izbora, preko prekrajanja izbornih jedinica, proglašenja nezakonitih izbornih lista, sve do scena nasilja na ponovljenom glasanju u Šavniku.
Odlukom Ustavnog suda odlaganje lokalnih izbora proglašeno je neustavnim, pa lokalne vlasti u opštinama gdje izbori nijesu proglašeni i dalje djeluju bez ustavnog legitimiteta već pola godine. To može potencijalno dovesti u pitanje sve odluke koje oni donose, što obim ovog problema i svojevrsne institucionalne opstrukcije čini znatno ozbiljnijim. I Upravni sud zauzeo je pravni stav da je ponovnim izborom gradonačelnika Podgorice stvoren opasan presedan, s obzirom da je biran u dva mandata od strane odbornika jednog saziva.
Rješenje za ovu situaciju se nalazi u rukama poslanika, ali imajući u vidu njihovo otvoreno postupanje u skladu sa partijskim interesima, to nije neka dobra vijest. Naš 81 poslanik/ca imaju mogućnost da prekinu ovu agoniju tako što će izabrati sudije Ustavnog suda, ali po svemu sudeći oni to ne žele. Umjesto toga, nude nam sve “kreativnije” i “zanimljivije” izgovore.
Iz problema koji već sedmicama traje u Šavniku više niko ne vidi izlaz. Na jedno kršenje zakona se odgovara novim, i tako je beskonačni izborni proces u ovom gradu postao svojevrsni perpetuum mobile bezakonja. Tužilaštvo ovim povodom ima pune ruke posla, imajući u vidu da je za pet sedmica koliko traje pokušaj sprovođenja izbora u ovoj opštini, formirano preko 30 predmeta zbog sumnje na krivična djela protiv izbornih prava, napada na službeno lice, ugrožavanje sigurnosti i nezakonitu promejnu prebivališta. Ako se ne zna izlaz, zna se uzrok – propuštanje parlamenta da kroz izbornu reformu omogući održavanje svih izbora u jednom danu.
U međuvremenu, dugo očekivana završna mjerila u pregovorima sa EU niti ko pominje, niti im se iko više nada. I to je posljedica toga što su partije prevarile i birače i međunarodne partnere i nijesu sprovele izbornu reformu. Izvor legitimiteta svake vlasti su demokratski i fer izbori, ipak ovdje se “pravila igre” odavno ne poštuju, pa su se problemi u funkcionisanju države toliko nagomilali da se vrlo jasno vide iz Brisela, a i dalje.
Na žalost naših partija, Evropska unija ne nagrađuje kreativnost u tumačenju ustava i zakona niti talenat u traženju pravnih praznina. To su trenutno jedine kategorije u kojima Crna Gora može da se takmiči za titulu lidera.
Milena Gvozdenović
Zamjenica programskog direktora CDT-a