Posljednje promjene u vlasničkim strukturama televizija sa nacionalnom frekvencijom koje su već formalizovane, kao i one koje se očekuju u bliskoj budućnosti, ukazuju na to da će se najuticajnijim medijima Crne Gore dominantno upravljati iz inostranstva.
Ovo je glavni zaključak prvog dijela CDT-ovog istraživanja „Čiji su “naši” mediji?“, u kojem smo se detaljno bavili aktuelnim i najavljenim vlasništvom dokazano najuticajnijih TV stanica u zemlji.
Prema podacima Agencije za elektronske medije, osim Javnog servisa, nacionalnu pokrivenost u Crnoj Gori imaju tri komercijalne televizije – TV Vijesti, TV Nova M i TV Prva. U toku je i još jedan konkurs za dodjelu prava na emitovanje, na kome bi nacionalnu frekvenciju mogla dobiti TV Adria.
Nakon što je u oktobru prošle godine objavljeno pismo o namjerama medijske kompanije United Media da otkupi 51 odsto Vijesti (novine, portala i televizije), postalo je jasno da će u bliskoj budućnosti tri od četiri televizije sa nacionalnom pokrivenošću u Crnoj Gori imati vlasnike koji dolaze iz druge zemlje.
Ako se realizuje najavljena prodaja Vijesti, United grupa bi mogla imati dominantan uticaj na medijskoj sceni Crne Gore, jer se u njenom vlasništvu nalazi i Nova M, koja je još 2018. godine kupila Pink M televiziju.
Osnivač i potpredsjednik United grupe je Dragan Šolak, srpski biznismen sa švajcarskom adresom. Često je na meti provladinih medija u Srbiji jer posjeduje medije koji su kritički nastrojeni prema tamošnjim vlastima, a spočitavaju mu se politički motivi zbog navodne bliskosti sa Draganom Đilasom, nekadašnjim gradonačelnikom Beograda i aktuelnim liderom jedne opozicione partije.
Problematičan je i način na koji su pojedinci, koji se direktno ili indirektno vežu za neke političke lidere u regionu, postali vlasnici medija u našoj i drugim zemljama.
Srđan Milovanović, koji je navodno blizak predsjedniku Srbije Aleksandru Vučiću, nakon sumnjive trgovine koja je uzburkala region, kupio je Prvu televiziju. Naime, on je ovu televiziju trgovao još 2018. godine, kada je postigao dogovor o preuzimanju 100 odsto osnivačkih prava Antena Grupe u Srbiji i Crnoj Gori, a vrijednost akvizicije je iznosila čak 180 miliona eura.
Po svemu sudeći, Milovanović je za ovaj posao imao novac zahvaljujući državnom operateru Telekom Srbija, jer je ova kompanija od njegove porodice kupila firmu za distribuciju televizijskog programa, za čak 195 miliona eura. Detalji tog poslovnog aranžmana i dalje nijesu poznati javnosti, pa je ostalo nejasno kako je moguće da mali kablovski operater vrijedi skoro 200 miliona eura.
Nedavno je sa radom počela i TV Adria koja, takođe, ima gazdu u Srbiji, i iskazano interesovanje za dobijanje nacionalne frekvencije. Njen vlasnik je biznismen Bratislav Stoiljković koji je kupio televiziju A1, bivšu RTV Atlas koju je osnovao odbjegli crnogorski biznismen Duško Knežević.
Medijska scena po diktatu iz inostranstva?
Nezainteresovanost i neaktivnost države na ovom polju, ne samo sada, već više od deceniju unazad, učinili su da dođe do prodora finansijskih, medijskih i političkih interesa iz inostranstva.
U praksi, to znači da kapital i njegovi vlasnici van Crne Gore, mogu svojim aktivnostima, štiteći svoje političke i finansijske interese, da direktno utiču na profesionalnost i nezavisnost crnogorskih medija.
Ova činjenica je posebno važna u kontekstu potencijalnih malignih uticaja na izborne i druge demokratske procese, jer oni mogu značajno uticati na kreiranje javnog mišljenja u Crnoj Gori i biti važan akter u političkim kampanjama.
Na oprez, vezano ovu temu, poziva nas i Evropska komisija, koja u svom godišnjem izvještaju konstatuje da je širenje uticaja medija iz regiona bilo posebno primjetno tokom izbornih perioda.
Ova situacija nas dodatno zabrinjava jer nemamo strategiju borbe protiv dezinformativnih kampanja, nemamo mehanizam za provjeru stranih investicija, a izborni proces je nezaštićen od stranih političkih i finansijskih upliva.
Zaštita medijskog prostora je jedan od prioriteta, imajući u vidu važnost novinarstva u zaštiti javnog interesa.
Detalji prvog dijela CDT-ovog istraživanja “Čiji su “naši” mediji?”, kojim želimo da odgovorimo na pitanja kome nije dovoljan uticaj koji regionalni mediji imaju u Crnoj Gori, ko kreira naše javno mnjenje i ko su vlasnici televizija koje proizvode sadržaj u Crnoj Gori, dostupni su na našem sajtu.
U drugom dijelu istraživanja bavićemo se vlasničkim strukturama portala koji imaju respektabilan uticaj u našoj zemlji, a u trećem vlasništvom radio stanica u Crnoj Gori.
Istraživanje “Čiji su”naši” mediji?” je dio projekta monitoringa stranih medijskih uticaja u Crnoj Gori.
Goran Delić
Novinar portala Raskrinkavanje.me