Centar za demokratsku tranziciju (CDT) je, u proteklih godinu dana, od formiranja skupštinskog Odbora za sveobuhvatnu reformu izbornog i drugog zakonodavstva, učestvovao na preko 50 sjednica radnih grupa i odbora. Naša organizacija je ovom procesu dala doprinos kroz desetine konkretnih pisanih i usmenih predloga za izmjenu izbornih zakona.
Komplikovana politička situacija i opozicioni bojkot rada Parlamenta uticali su na rad i funkcionisanje ovog skupštinskog tijela.
CDT je dao svoj doprinos kvalitetnijem funkcionisanju Odbora. Nakon zastoja zbog nemogućnosti dogovora o Pravilima o radu, sublimirali smo predloge svih aktera u ovom procesu i predložili ih Odboru. Ishod je bio usvajanje Odluke o organizacionoj strukturi i Pravila o radu Odbora sa minimalnim promjenama u odnosu na početne predloge. Tada su u potpunosti stvoreni uslovi za nesmetan rad Odbora.
Kako je ova reforma ključ razvoja demokratije u Crnoj Gori, CDT je zahvaljujući decenijskoj ekspertizi iz oblasti izbornog zakonodavstva, dao predloze za unapređenje svih važnih zakonskih nedostataka koji opterećuju izborni proces.
Predstavnici naše organizacije u skupštinskom Odboru predložili su da se izmijenio dio izbornog zakona koji se odnosi na organe za sprovođenje izbora i formirati profesionalnu Državnu izbornu komisiju.
Smatrali smo da bi trebalo uraditi pravno-tehničko sređivanje cjelokupnog zakonskog teksta ključnog Zakona o izboru odbornika i poslanika, da se promijene diskriminatorne norme koje se odnose na lica sa invaliditetom, individualne kandidature, romsku zajednicu I manje zastupljeni pol. Takođe, predložili smo da se ovim zakonom unaprijedi sistem žalbi I prigovora, da se promijeni način verifikacije izbornih lista te da se prije utvrđivanja jedinstvenog datuma lokalnih izbora uradi analiza broja odbornika po opštinama u odnosu na broj birača.
Kroz izmjenu Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja, CDT je predložio da se izmijeni Krivični zakonik i kriminalizuje nezakonito finansiranje političkih subjekata i kampanja i neistinito izvještavanje o finansiranju.
Takođe, predloženo je da se ovim Zakonom detaljno regulišu šta su “sopstvena”, a šta sredstva za finansiranje izbornih kampanja, da se propiše obaveza donošenja godišnjeg programa i finansijskog plana, da se preciznije definišu troškovi izborne kampanje, te da se u cilju efektivnije raspodjele novca, razmotri promjenu iznosa koji politički subjekti dobijaju iz budžeta za finansiranje redovnog rada i izbornih kampanja.
Ovim Zakonom bi, prema predlogu CDT-a, trebalo propisati obavezu predsjedničkim kandidatima da otvore račun na početku kampanje, te detaljnije propisati obaveze Agencije za sprječavanje korupcije u kontroli redovnog finansiranja političkih subjekata, finansiranja izbornih kampanja i kontroli upotrebe javnih resursa.
CDT je predložio da se izmjenom Zakona o biračkom spisku konkretizuje način unapređenja sistema kontrole i nadzora biračkog spisaka, da se izmjenom Zakona o registrima prebivališta i boravišta riješi pitanje rezidencijalnog uslova, te da se izmjenom Zakona o zdravstvenoj zaštiti propišu kazne za građane koji ne prijavljuju preminule članove porodice i za institucije koje neažurno vode evidencije, da se kao zakonska obaveza uvede kontrola biračkog spiska AFIS-om. CDT je predložio izmjene Zakona o Agenciji za sprječavanje korupcije koje se, između ostalog, odnose na broj članova Savjeta i kriterijume za njihov izbor i ovlašćenje tog tijela.
Svi predlozi CDT-a dostupni na >>>>
Pošto se izborni zakoni ne mijenjaju u izbornoj godini, političkim akterima preostalo je još dva mjeseca da dovrše ovaj proces.
CDT se nada da će se ovaj proces od prethodnih razlikovati po tome što će stranke prevazići partijske interese i okrenuti se javnom interesu – reformisanim izbornim zakonima i efikasnim modelom za praćenje njihove primjene čija će nam primjena donijeti fer i slobodne izbore