Reforma javne uprave je jedan od najkompleksnijih reformskih procesa u Crnoj Gori. Prethodnih godina su isprobani različiti pristupi, ali je je rezultat izostao. Crnogorska javna uprava je nastavljala da gomila zaposlene bez povećanja učinkovitosti, ne nalazeći odgovore na probleme politizacije, nepotizma i korupcije, pokazujući opštu slabost i odusustvo strateškog planiranja.
U CDT-ovom istraživanju, koje je sprovedeno u februaru 2019., reforma javne uprave ocijenjena je prosječnom ocjenom 2.27, na skali od jedan do pet. To je mali napredak u odnosu na 2017. godinu.
Pored analitičkog prikaza koji je baziran na 39 kriterijuma koji obuhvataju strateški okvir, razvoj i koordinaciju javnih politika, analizu uticaja propisa, učešće javnosti, ljudske resurse u javnoj službi, kvalitet pružanja usluga i sistem lokalne sampuprave, razgovarali smo i sa šest eksperata za koje smo smatrali da imaju najbolje reference u ovoj oblasti.
Najveći napredak u ovoj godini je ostvaren u oblasti razvoja i koordinacije javnih politika, koja je ocijenjena sa 2.68. Najgore ocjene u istraživanju, kao i prethodne godine, ostaju rezervisane za funkcionalnost i održivost lokalnih samouprava (1,83), ljudske resurse u javnoj službi gdje je ocjenjivan proces optimizacije i depolitizacije uprave (1,9) i analizu uticaja propisa (1,98).
Istraživanja javnog mnjenja pokazuju da građani kao ključne probleme javne administracije vide zapošljavanje preko veze, neefikasnost i korupciju. Po mišljenju EK, i dalje je potrebna snažna politička volja da bi se postigli rezultati u depolitizaciji i optimizaciji državne uprave.
Rijetke su teme i prilike gdje se u javne rasprave uključuje veliki broj građana, i to najčešće nije zasluga organizatora rasprave. Eksperti su ovu oblast ocijenili prosječnom ocjenom 2,37. Najbolje su ocijenjeni instrumenti koji garantuju učešće javnosti u kreiranju politika, a najgore su ocjene dobili posvećenost državnih organa da o konsultacijama informišu građane i posljedično zainteresovanost građana za učešće u javnim konsultacijama.
Dugogodišnja je praksa u Crnoj Gori da partije na vlasti smatraju da je njihovo pravo da postavljaju svoje članove na visoke rukovodeće pozicije. Ovaj pristup nije nužno isključivao stručnost imenovanih lica, ali kriterijum stručnosti definitivno nije bio na prvom mjestu. Eksperti su ovu oblast ocijenili prosječnom ocjenom 1,9. Najbolju ocjenu je dobio pravni okvir za integritet i etiku u javnoj službi, dok su najgorim ocjenama ocijenjeni broj službenika na lokalnom nivou i politički uticaj na rukovodeće pozicije u javnoj službi.
Zabrinjavajući podatak je da svaki treći građanin smatra da je zapošljavanje preko veze jedan od najbitnijih problema (38%), a svaki peti da je riječ o najvećem problemu (19%).
Ovo istraživanje je rađeno uz pomoć kolega iz CRTA-a, Metamorfozisa i „Zašto ne?”, a projekat je finansiran od strane Balkanskog fonda za demokratiju i Ambasade Kraljevine Norveške.