Iako je zaštita vazdušnog prostora jedan od prioriteta u procesu NATO integracija, Vazduhoplovstvo Vojske Crne Gore nema adekvatnu tehniku i dovoljno kapaciteta za kontrolu crnogorskog neba.
Naša vojska nema borbene sisteme i sredstva za protivvazduhoplovnu borbu (artiljerija, raketni sistemi i avijacija), kao ni transportne helikoptere i savremeni radar za nadzor vazdušnog prostora.
To je ocjenjeno u Strategijskom pregledu koji je Ministarstvo odbrane uradilo 2013. godine, a u kojem se navodi da „postojeći kapaciteti vazduhoplovnih snaga ne omogućavaju izvršenje dodijeljenih misija i zadataka Vojske i nemaju mogućnost taktičkog transporta većeg broja ljudi, sredstava i tehnike vazdušnim putem”.
„Helikopteri ‘Gazela’ i prateća oprema omogućavaju dejstva u dnevnim uslovima, dok su dejstva u složenim meteo uslovima i noću ograničena”, navodi se u tom dokumentu.
U Stategijskom pregledu se opisuje da vazduhoplovstvo u skladu sa dodijeljenim zadacima ima limitirane tehničke i operativne sposobnosti za misije traganja i spašavanja (SAR) iz vazduha, iznad kopna i mora i nije u mogućnosti da adekvatno podrži ove aktivnosti u svim vremenskim uslovima.
“Zbog neposjedovanja višenamjenskih srednjih helikoptera Vazduhoplovstvo VCG nije u mogućnosti da pruži adekvatnu podršku civilnim institucijama u reagovanju na vanredne situacije (traganje i spašavanje, gašenje požara, medicinska evakuacija-MEDEVAC, transport i dr.)”.
(foto: nato.int)
U dokumentu se navodi i da zbog neposjedovanja adekvatnih helikoptera nije moguće dostići potrebnu mobilnost kopnenih snaga, koja obzirom na konfiguraciju terena može biti od presudnog značaja za efikasno i adekvatno reagovanje na moguće bezbjednosne izazove.
Iz PR službe Ministarstva odbrane je pojašnjeno da zbog položaja i veličine prostora, mogućih prijetnji i stanja vazduhoplova, Vojska Crne Gore za zaštitu neće imati borbene avione već helikoptersku jedinicu:
“Samostalno rješavanje ovog pitanja i za mnogo veće države od Crne Gore je izuzetno skupo i neracionalno rješenje. Zbog toga se Crna Gora opredjelila da ovo važno pitanje nacionalne bezbjednosti rješava kroz proces saradnje na regionalnom nivou i kroz proces integracije u kolektivni sistem bezbjednosti”.
Oni su saopštili i da su započeta dva projekta za rješavanje pitanja u oblasti nadzora i kontrole vazdušnog prostora. Dodali su i da je počela rekonstrukcija Vazduhoplovnog operativnog centra, na vojnom aerodromu Golubovci za što je do sada potrošeno oko 100 hiljada eura.
Ministarstvo nije precizno odgovorilo na pitanja portala CDT-a koliko novca je u posljednje tri godine potrošeno za zaštitu neba.
Naveli su da će budući prioriteti biti opremanje operativnog centra Vazduhoplovstva i njegovo povezivanje sa NATO, nabavka multifunkcionalnih helikoptera i savremenog radara, modernizacija sredstava protivvazdušne zaštite, kao i rješavanje pitanja “air policing” kroz kolektivni sistem bezbjednosti.
KAKO SE U REGIONU ŠTITI NEBO
Hrvatska i Srbija same obezbeđuju svoj vazdušni prostor, dok je Slovenija ulaskom u NATO potpisala Tehnički sporazum sa vazduhoplovnom komandom Alijanse i njeno nebo su čuvali italijanski avioni, a od 2014. su preuzeli Mađari.
Na nivou NATO članica postoji i model „Air Policing” koji se primjenjuje u zemljama članicama koje nijesu sposobne same da obezbjeđuju svoj prostor.
U tom slučaju njihovo nebo, po principu rotacije čuvaju druge članice Alijanse.